Kan ik mijn boekhouder/accountant aansprakelijk stellen voor belastingschulden?

3 minuten mr. Mariëlle Ducaat contractenrecht voor ondernemers 25 augustus 2014 2024

De Hoge Raad heeft zich in een arrest van 8 augustus 2014 gebogen over de vraag wie aansprakelijk gesteld kan worden in geval van een belastingschuld van een vennootschap wegens het niet opgeven van verschuldigde Omzetbelasting. De casus was als volgt.

De casus

In verband met de verkoop van nieuwe panden was een vastgoedeigenaar verplicht om Omzetbelasting aan te geven en af te dragen aan de belastingdienst. In de notariële leveringsakte waren de koopbedragen inclusief Omzetbelasting vermeld maar niet de afzonderlijke BTW-bedragen. De verschuldigheid van de Omzetbelasting was echter wel opgenomen in de leveringsakte. De vennootschap heeft de stukken aan haar (externe) accountant toegezonden, inclusief de notariële leveringsakte. De accountant verzuimde echter om de Omzetbelasting op geven. Twee jaar later ontdekte de accountant dat de Omzetbelasting ten onrechte niet was aangegeven waarop hij onmiddellijk een herziene aangifte indiende. De belastingdienst legde vervolgens een naheffingsaanslag op waarop de boekhouder binnen twee weken een mededeling van betalingsonmacht indiende. De belastingdienst stelde de bestuurder vervolgens aansprakelijk voor de belastingschulden.

Wettelijk kader

Het uitgangspunt is dat de vennootschap zelf als eerste aansprakelijk is voor de schulden die zij maakt en niet de bestuurder. Daar is immers het gehele stelsel van vennootschappen op gestoeld; het beperken van de persoonlijke aansprakelijkheid. Één en ander betekent echter niet dat een bestuurder altijd ‘’off the hook’’ is. In een aantal (wettelijk bepaalde) gevallen kan een bestuurder wel persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor de schulden van de vennootschap. Dit is onder meer het geval indien er sprake is van onbehoorlijk bestuur en/of wanbeleid van de bestuurder.

Aansprakelijkheid bestuurder belastingschulden

Ten aanzien niet voldane belastingschulden stelt de wet dat dit onder omstandigheden kan leiden tot privé aansprakelijkheid. Als een vennootschap de verschuldigde belasting niet tijdig kan voldoen, is een bestuurder namelijk verplicht om binnen twee weken na de uiterste betaaldatum een schriftelijke melding van betalingsonmacht bij de fiscus te doen. Een bestuurder die een dergelijke melding (tijdig) heeft gedaan kan in dat geval alleen nog maar privé aansprakelijk gesteld worden voor de belastingschulden, indien het niet betalen van de belastingschuld drie jaren voorafgaand aan de uiterste vervaldatum, gevolg is geweest van onbehoorlijk bestuur. Heeft een bestuurder de mededeling van betalingsonmacht echter niet (tijdig) gedaan, dat geldt een wettelijk (nagenoeg onweerlegbaar) vermoeden dat de bestuurder zich schuldig heeft gemaakt aan onbehoorlijk bestuur en kan deze aansprakelijk worden gesteld voor de belastingschulden.

Aansprakelijkheid vennootschap belastingschulden

Bij belastingen die op aangiften moeten worden betaald geldt dat een melding van betalingsonmacht tijdig is gedaan als dit binnen twee weken na de naheffingsaanslag is gebeurd. Daarbij dient echter wel te worden opgemerkt dat dit alleen geldt als het niet doen van aangifte niet te wijten is aan opzet of grove schuld van de belastingplichtige vennootschap. Als dit wel het geval is, heeft de vennootschap per definitie te weinig belasting betaalt en is zij per definitie te laat met de mededeling van betalingsonmacht.

Overigens wordt een bestuurder nimmer zelf de belastingplichtige; de vennootschap blijft dit onverkort. Het gaat slechts om ‘’aansprakelijkheid’’ voor de belastingschulden die de vennootschap had moeten afdragen. Een bestuurder kan dus slechts aansprakelijk worden gesteld voor de niet afgedragen belastingen.

Aansprakelijkheid boekhouder/accountant voor belastingschulden

Maar hoe zit het nu als, door toedoen en/of nalatig handelen van de externe deskundige de belastingschuld is ontstaan? Kan de bestuurder, die door de belastingdienst aansprakelijk wordt gesteld voor de niet afgedragen belastingen, zich verschuilen achter zijn boekhouder/accountant? De Hoge Raad heeft deze vraag bevestigend beantwoord.

Oordeel Hoge Raad

In deze zaak stelde de bestuurder zich op het standpunt dat niet hij maar de accountant grove schuld droeg aan het niet tijdig doen van belastingaangifte. De bestuurder had immers alle relevante stukken tijdig bij de accountant ingeleverd. Volgens de Hoge Raad kon de grove schuld van de accountant worden toegerekend aan vennootschap. Ten aanzien van de bestuurder redeneert de Hoge Raad dat de bestuurder aannemelijk moet maken dat het hem niet persoonlijk te verwijten valt dat de vennootschap de betalingsonmacht niet tijdig heeft gemeld (doordat het opzettelijk geen aangifte heeft gedaan). Omdat het gaat om schade en niet om een eigen belastingschuld van de bestuurder geldt dat een bestuurder niet persoonlijk aansprakelijk gesteld kan worden voor opzet of grove schuld van een derde, in dit geval de accountant. Het aansprakelijkheidsrecht kent immers als uitgangspunt dat iemand in beginsel sec voor zijn eigen daden en nalatigheden aansprakelijk kan worden gehouden.

Conclusie

Uit het arrest van de Hoge Raad valt dus af te leiden dat een bestuurder zich kan verschuilen achter zijn accountant/boekhouder, waar de vennootschap zelf dat niet kan. Dit heeft als consequentie dat het aan de fiscus is om onbehoorlijk bestuur van de bestuurder aan te tonen om de bestuurder gerechtvaardigd aan te kunnen spreken voor de belastingschulden.